Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang bước vào giai đoạn bản lề, khi những động lực tăng trưởng truyền thống dần chạm tới giới hạn, câu hỏi đặt ra là: Ai sẽ kiến tạo một mô hình thịnh vượng mới, bền vững và tự chủ hơn? Câu trả lời đang hiện hữu qua vai trò của một thế hệ doanh nghiệp “đầu tàu” – những tập đoàn trong Bảng xếp hạng ALPHA30 – Top 30 Tập đoàn đầu tư Chiến lược Việt Nam.

Khác với các bảng xếp hạng dựa vào quy mô hay lợi nhuận, ALPHA30 được định nghĩa bởi “năng lực kiến tạo” – khả năng định hình hệ sinh thái, dẫn dắt dòng vốn và mở ra những sân chơi mới cho nền kinh tế. Đây cũng là nơi hội tụ niềm tin thể chế và năng lực thực thi, tạo nên một mô hình phát triển mới cho Việt Nam.

Trao niềm tin – Bệ phóng từ thể chế

Niềm tin trong quản trị quốc gia không chỉ là khẩu hiệu, mà được hiện thực hóa qua những cải cách cụ thể. Điểm nhấn là Nghị quyết 68-NQ/TW năm 2025, khi khu vực tư nhân được xác định là “động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia, là lực lượng tiên phong”. Từ chỗ “được quản lý – hỗ trợ”, các tập đoàn lớn nay chính thức trở thành đối tác được giao sứ mệnh.

Sự ủy thác này đi kèm việc mở khóa các nguồn lực chiến lược. Nếu trước đây vốn lớn, hạ tầng hay đất đai gần như là độc quyền Nhà nước, thì nay các tập đoàn tiêu biểu như trong ALPHA30 đã được trao cơ hội tiếp cận và triển khai. Ví dụ như Cảng hàng không Quảng Trị – sân bay PPP đầu tiên do T&T Group và CIENCO4 làm chủ đầu tư, huy động hơn 5.800 tỷ đồng vốn tư nhân mà không cần Nhà nước bảo lãnh doanh thu. Đó là sự tin tưởng ở ba tầng: huy động vốn, thực thi dự án phức hợp, và gánh vác tài sản quốc gia dài hạn.

Năng lực được kiểm chứng của ALPHA30

Sự tin tưởng này không phải ngẫu nhiên, mà đến từ năng lực đã được kiểm chứng của ALPHA30. Tổng tài sản của 30 tập đoàn lên tới hàng triệu tỷ đồng, tạo ra doanh thu tương đương gần 10% GDP, sử dụng hơn nửa triệu lao động – một quy mô khẳng định vị thế của các trụ cột kinh tế.

Quan trọng hơn là chất lượng tăng trưởng. Nhiều tập đoàn đã chủ động tái cấu trúc, rời bỏ lĩnh vực biên lợi nhuận thấp để tập trung vào ngành có giá trị gia tăng cao, duy trì ROE vượt trội so với mặt bằng chung. Sự khác biệt cốt lõi của họ không nằm ở tầm nhìn, mà ở năng lực biến tầm nhìn thành kết quả – thể hiện ở hiệu quả M&A, đổi mới sáng tạo và quản trị minh bạch.

Đằng sau đó là những “DNA chiến lược” riêng biệt. Masan kiến tạo hệ sinh thái bán lẻ – tiêu dùng thông qua M&A cộng hưởng. Viettel làm chủ công nghệ lõi và tích hợp theo chiều dọc, hiếm có trong khu vực. FPT tận dụng M&A quốc tế để đi thẳng vào công nghệ của tương lai. Chính sự đa dạng và độc đáo này giúp ALPHA30 trở thành lớp doanh nghiệp có thể gánh vác sứ mệnh quốc gia.

Gánh sứ mệnh – Trọng trách trên vai “người dẫn đầu”

Được trao niềm tin và kiểm chứng năng lực, ALPHA30 đang gánh ba trọng trách lớn: tiên phong – tái cấu trúc – dẫn dắt.

Tiên phong mở đường

Đặc điểm chung của ALPHA30 là dấn thân vào các lĩnh vực rủi ro cao, vốn lớn, công nghệ mới – những “lãnh địa” mà trước đây chỉ có Nhà nước hay FDI tham gia.

VinFast là ví dụ điển hình. Từ khởi đầu với ô tô truyền thống, Vingroup nhanh chóng xoay trục sang xe điện, cạnh tranh trực diện với Tesla, BYD. Không chỉ sản xuất, tập đoàn còn đầu tư vào pin, năng lượng tái tạo và R&D với tỷ lệ chi cho nghiên cứu vượt nhiều hãng toàn cầu. Dù gánh nặng tài chính lớn nhưng đây là chiến lược dài hạn nhằm đưa Việt Nam vào bản đồ công nghiệp tương lai.

Trong một lĩnh vực khác, Ecopark tái định nghĩa bất động sản bằng triết lý “nói không với bê tông”, dành phần lớn diện tích cho cây xanh và nước. Khu đô thị sinh thái 500ha ở Hưng Yên đã đưa Văn Giang từ huyện thuần nông thành trung tâm dịch vụ – thương mại, đồng thời được quốc tế vinh danh là khu đô thị bền vững xuất sắc châu Á.

Những bước đi táo bạo này cho thấy ALPHA30 không chỉ vận hành tốt ở hiện tại, mà còn mở ra không gian phát triển mới cho quốc gia.

Tái cấu trúc ngành nền tảng

Nhiều tập đoàn trong ALPHA30 đang đưa tư duy công nghiệp và công nghệ hiện đại vào các lĩnh vực xương sống vốn manh mún.

Về nông nghiệp, PAN Group tiên phong với mô hình lúa chất lượng cao, giảm phát thải, còn TTC AgriS xây dựng chuỗi giá trị xuyên quốc gia và cam kết Net Zero.

Về logistics, Gemadept, ACV, Tân Cảng Sài Gòn đầu tư những dự án cảng, sân bay, trung tâm logistics tầm cỡ, biến “nút thắt” thành lợi thế cạnh tranh.

Những nỗ lực này góp phần đưa nông nghiệp và logistics – hai lĩnh vực quyết định an ninh kinh tế – tiến gần hơn đến chuẩn mực quốc tế.

Dẫn dắt chuẩn mực và lan tỏa hệ sinh thái

Vai trò dài hạn của ALPHA30 không chỉ ở sản phẩm hay dịch vụ, mà ở việc thiết lập những chuẩn mực mới.

FPT là ví dụ tiêu biểu. Duy trì tỷ lệ cao thành viên Hội đồng quản trị độc lập, FPT đi đầu trong minh bạch thông tin, công bố báo cáo ESG theo chuẩn quốc tế từ sớm. Quản trị tốt giúp FPT thu hút các quỹ đầu tư lớn, tạo ra vòng tròn tích cực: vốn quốc tế – quản trị minh bạch – niềm tin thị trường.

Cùng lúc, các tập đoàn như Viettel, FPT, Vingroup… tạo hiệu ứng lan tỏa cho chuỗi cung ứng nội địa. Bằng việc áp đặt chuẩn quốc tế đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp vệ tinh, họ kéo cả hệ sinh thái nâng cấp để đủ năng lực tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.

Niềm tin chỉ là điểm khởi đầu

ALPHA30 đang hiện lên như một mô hình phát triển mới – nơi niềm tin được trao từ thể chế, năng lực thực thi được kiểm chứng, và sứ mệnh quốc gia được gánh vác. Từ việc tiên phong trong công nghệ, tái cấu trúc ngành xương sống đến việc thiết lập chuẩn mực mới, các tập đoàn này chứng minh rằng doanh nghiệp tư nhân Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành lực lượng kiến tạo trong kỷ nguyên mới.

Tuy nhiên, niềm tin không phải “tài sản tĩnh”, mà cần được khẳng định liên tục bằng sự minh bạch, năng lực và trách nhiệm của doanh nghiệp. Thành công của ALPHA30 không được đo bằng lợi nhuận mà bằng giá trị bền vững và sự thịnh vượng chung. Niềm tin chỉ là điểm khởi đầu, còn hành trình phía trước mới chính là câu trả lời.